Đào Công Chính là vị quan thanh liêm, nhà thơ, nhà ngoại giao, nhà sử học, đặc biệt ông được người đời biết đến và suy tôn là một trong ba Đại danh y của Việt Nam có công lớn trong việc xây dựng nền y học cổ truyền của dân tộc, tạo thế kiềng ba chân vững chắc cho nền đông y học gồm: Y học đối với Hải Thượng Lãn Ông - Lê Hữu Trác; Dược học đối với Tuệ Tĩnh và Dưỡng sinh học đối với Đào Công Chính.

Đào Công Chính sinh năm 1639, người làng Cõi, tổng Đông Am, huyện Vĩnh Lại, phủ Hạ Hồng, trấn Hải Dương (nay là làng Hội Am, xã Cao Minh, huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phòng). Theo gia phả thờ cúng của dòng họ, Ông mất vào ngày 17 tháng 3 năm Kỷ Sửu.

Ban thờ Đại danh y Đào Công Chính được thờ tại Đền thờ

Đào Công Chính xuất thân tại vùng quê văn hiến, trong một gia đình Nho học lâu đời, có nhiều người đậu trung khoa, có người vào học ở Quốc Tử Giám. Thuở nhỏ ông có tên là Đào Dĩnh Đạt, nổi tiếng là thần đồng, với tư chất thông minh, ham học; Năm mới 13 tuổi đã cùng cha dự thi Hương, đậu Hương cống.

Năm 23 tuổi (năm 1661) đời vua Lê Thần Tông, ông đậu Đệ nhất giáp Tiến sĩ cập đệ, đệ nhị danh (tức Bảng Nhãn). Vì vậy dân làng còn gọi ông là “Bảng Cõi”, tức Bảng nhãn của làng Cõi.

Năm 1673, Đào Công Chính được triều đình cử làm phó sứ, tham gia sứ bộ do Hồ Sĩ Dương dẫn đầu đi sứ nhà Minh, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, trở về ông được thăng chức Hữu thị lang bộ Lễ, tước Nam, được chọn làm người giảng sách cho nhà vua, sau được phong Tả thị lang, Quang tiến Thận lộc Đại phu Bồi tụng. Đào Công Chính làm quan tận tụy, nên được vua yêu và chúa quý. Sau 15 năm làm quan (1661-1676) từ Thị thư hàn lâm viện ông được thăng làm Phủ doãn Phụng Thiên (người đứng đầu kinh đô Thăng Long).

Đào Công Chính còn là tác giả quan trọng của thế kỷ XVII. Ông là chủ biên, là tác giả của 5 bộ sách đều có giá trị lịch sử, giá trị khoa học và giá trị văn hoá đặc sắc; đồng tác giả bộ Quốc sử 23 quyển, được hoàn thành vào năm 1665. Tổng tài bộ Trùng san Lam Sơn thực lục; Tổng tài bộ sử Trung hưng thực lục; Tác giả cuốn Bắc sứ thi tập.

Ngoài ra Đào Công Chính rất giỏi về y thuật, đặc biệt năm 1676, Ông biên soạn sách “Bảo Sinh Diên Thọ Toản Yếu”, gồm 5 quyển bàn về phép dưỡng sinh, dưỡng thể. Sách bám sát thực tế của nhân dân và được thừa nhận vận dụng có kết quả, được các bậc danh y sau này tiếp thu, vận dụng, phát triển nâng cao. Theo chỉ dụ của vua Lê Hiển Tông và chúa Trịnh Căn – được coi là cuốn sách về y lý sớm nhất cả nước, là một trong những tác phẩm có giá trị lớn của nền y học dân tộc. Trong đó sưu tầm, phân tích, tổng hợp nhiều kiến giải của các tác phẩm y học xưa như Tuân sinh, Đạt sinh, Bản Thảo Cương Mục… và kinh nghiệm rèn luyện cơ thể của những người theo đạo Lão như Đào Hoằng Cảnh, Lã Đồng Tân, Trần Đoàn… Hiện Viện Nghiên cứu Hán Nôm còn giữ được 5 bộ sách mà Đào Công Chính là chủ biên, là tác giả hay đồng tác giả.

Dù nắm quyền cao chức trọng, nhưng ông là một vị quan thanh liêm, cả cuộc đời lo cho dân cho nước.

Đến tuổi hưu, Đào Công Chính về quê mở trường dạy học và chữa bệnh cứu người, được người dân xưng tôn là Thánh thuốc Nam. Ông mất năm 1709, phần mộ hiện vẫn còn ở nghĩa trang làng văn hóa Hội Am.

Để đánh giá toàn diện về Danh y Đào Công chính, ngày 06/12/2004, tại huyện Vĩnh Bảo đã diễn ra cuộc Hội thảo khoa học “thân thế sự nghiệp Danh y Đào Công Chính”. Tháng 6 năm 2022 đã diễn ra hội thảo khoa học “Danh y Đào Công Chính và những cống hiến của ông cho nền y học cổ truyền dân tộc”

Để tôn vinh và biết ơn công lao của Danh y Đào Công Chính, ngày 08/10/2011 Uỷ ban nhân dân thành phố Hải Phòng có văn bản số 5906/UBND về chủ trương xây dựng khu lưu niệm Danh y Đào Công Chính tại xã Cao Minh. Ngày 28/12/2020 UBND huyện Vĩnh Bảo đã quyết định phê duyệt xây dựng giai đoạn I khu lưu niệm Danh y Đào Công Chính tại xã Cao Minh quê hương cụ. Dự án có tổng vốn gần 15 tỷ đồng từ nguồn vốn đầu tư công thành phố phân cấp và ngân sách huyện Vĩnh Bảo với các hạng mục như: Nhà lưu niệm; Khuôn viên; Cổng Tam Quan ….

Công trình Nhà lưu niệm Danh y Đào Công Chính đến nay đã hoàn thành; Ngày 23/7/2023 Uỷ ban nhân dân huyện Vĩnh Bảo tổ chức khánh thành công trình Nhà lưu niệm Danh y Đào Công Chính. Địa điểm tại Làng Hội Am, xã Cao Minh, huyện Vĩnh Bảo, thành phố Hải Phòng.

nhân dân rước Lễ Khánh thành tại Đền thờ Đại Danh Y Đào Công Chính

khuôn viên Đền thờ Đại Danh y Đào Công Chính

Khu lưu niệm góp phần gìn giữ những giá trị của ông đối với quê hương cũng như nền y học nước nhà, góp phần giữ gìn, bảo vệ, khai thác hiệu quả cao những giá trị văn hóa, lịch sử, du lịch quý báu của Danh y để lại.

Hằng năm, vào ngày 17 tháng 3 âm lịch, Đảng ủy, UBND xã Cao Minh tổ chức Lễ Hội Kỷ niệm ngày mất của Đại Danh Y Đào Công Chính tại Đền thờ. Lễ hội được tổ chức rất trang trọng, thu hút nhiều khách thập phương đến chiêm ngưỡng cảnh quan tại Đền thờ và dâng hương.

Lễ Hội kỷ niệm 315 Ngày Mất của Đại Danh Y Đào Công Chính