TỪ ĐƯỜNG HỌ LÊ QUANG - DI TÍCH LỊCH SỬ KHÁNG CHIẾN

14 03 2023

Từ đường dòng họ Lê Quang Nguyên tọa lạc xóm Miếu,Nghĩa Lộ, Cát Hải, tỉnh Quảng Yên, khu Hồng Quảng, nay thôn Minh Tân, xã nghĩa Lộ, Huyện Cát Hải, Thành Phố Hải Phòng.

Hình ảnh nhà từ đường họ Lê Quang

Ngày 08 tháng 02 năm Đinh Hợi (27/02/1947), Pháp tấn công Cát Hải, bắn chết 500 người, đốt cháy toàn bộ nhà dân các làng, lập chính quyền phản động, chống phá cách mạng. Ủy ban nhân dân hành chính huyện rút về căn cứ Hà Sen, phần chuyển hoạt động bí mật. Cuối năm 1947, tỉnh ủy tỉnh Quảng Yên chỉ đạo đưa cán bộ Việt Minh trở lại khu Đôn Lương để xây dựng cơ sở cách mạng. Gia đình cụ Phạm Thị Trạc là một cơ sở bí mật của xã Phú Yên (Gồm hai xã Nghĩa Lộ và Đồng Bài lập từ năm 1945 đến năm `1949): Hầm bí mật xây dựng tại gian phía Đông từ đường họ, cán bộ Việt Minh thường xuyên tá túc. Ông Nam Cường Huyện ủy viên, ông Lê Na, ông Lê Khúc Kim Luân (Dao)

Chính Quyền thực dân Pháp phát hiện hầm, bắt ông Luân và ba con cụ Trạc, tra tấn dã man, không khai báo, bỏ từ căng “máy chai”, các con cụ vượt tù nhập bộ đội cụ Hồ.

Cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ, thống nhất đất nước năm 1969 – 1975, sau khi dựng lên cái gọi là sự kiện vịnh Bắc Bộ ngày 05/08/1964, Mỹ huy động không quân, Hải quân ném bom Miền Bắc, bắn phá, thả thủy lôi, phong tỏa cảng Hải Phòng.

Từ đường họ Lê Quang được chọn làm nơi sơ tán của Huyện ủy Cát Hải, hầm chỉ huy tác chiến, xây dựng bê tông cốt thép ở phía Đông nhà thờ họ (Nay là khuôn viên tượng đài Lê Lợi). Bí thư Huyện ủy, bộ phận cơ yếu làm việc, ăn nghỉ tại 5 gian nhà từ đường, đến Hòa Bình năm 1975. Các Bí thư ở và Làm việc: ông Đã Quang Quỳnh (Sưu Tầm); ông Đỗ Xuân Trịnh quê Thanh Hóa.

Bia di tích lịch sử từ đường dòng họ Lê Quang

Trong cuộc kháng chiến chín năm (1945 – 1954) thắng lợi. Hiệp định Gionevo được ký kết ngày 20 tháng 7 năm 1954: chấm dứt chiến chanh lập lại hòa bình…

- Pháp rút quân Miền Bắc Việt Nam

- Năm 1956 Hội Nghị hiệp thương hai miền, tổng tuyển cử thống nhất đất nước.

Đế quốc Mỹ thay thực dân Pháp lập chính phủ Ngụy đưa Ngô Đình Diệm làm Tổng Thống – Hô Hào Bắc Tiến. Ngày 05/8/1964, Mỹ dung không quân, Hải quân đánh phá miền Bắc, thả thủy lôi phong tỏa cảng Hải Phòng. Miền Bắc chuyển mọi hoạt động từ thời bình sang thời chiến. Huyện ủy Cát Hải sơ tán về Minh Tân – Nghĩa Lộ. Bí thư huyện, bộ phận cơ yếu: ở, làm việc tại từ đường dòng họ Lê Quang. Hầm làm việc chỉ huy chống chiến tranh bắn phá xây dựng bê tông – cốt thép tại sân từ đường ba cung (nay là khuôn viên tượng đài Lê Lợi).

Bia di tích lịch sử

Trong Hai cuộc kháng chiến, giải phóng dân tộc và đấu tranh thống nhất đất nước, từ đường họ Lê Quang đã có những đóng góp cho cách mạng.

Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp giải phóng dân tộc chín năm (1945 – 1954) lâu dài anh dũng. Từ đường là cơ sở Việt Minh vùng hậu địch khu Đôn Lương. Hầm bí mật được đào trong nhà thờ (tại gian phía đông nhà từ đường), nơi cán bọ địch hậu “Việt Minh” hội họp chỉ đạo các hoạt động cách mạng trong lòng địch của các đồng chí huyện ủy viên Nam Cường, Khúc Kim Luân, Lê Nam.

Ngày 07 tháng 05 năm 1949, từ tề điệp Pháp đào hầm bí Mật, Bắt cán bộ Việt Minh Khúc Kim Luân dưới hầm bắt ba con trai cụ Trạc đưa về giam ở cảng Máy Chai, Hải Phòng.

Trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước về đấu tranh giải phóng dân tộc, đế quốc Mỹ leo thang đánh phá Miền Bắc, Hoa Kỳ đưa các loại máy bay (Có cả pháo đài B52) ném bom hủy diệt miền Bắc, đưa miền Bắc Việt Nam về thời kỳ đồ đá thả thủy lôi phong tỏa cảng Hải Phòng.

Huyện Ủy Cát Hải chọn từ đường làm địa điểm sơ sán chống chiến tranh đánh phá miền Bắc của đế quốc Mỹ từ năm 1965 đến năm 1972. Hầm làm việc của Bí thư Đỗ Quang Quỳnh (Sưu Tầm) và Bí thư Đỗ Xuân Trịnh, xây dựng tại sân nhà thờ ba cung, cạnh nơi ở làm việc của Bí thư nơi nhà thờ năm gian.